خیرگی:
خیرگی یا چشم زدگی زمانی رخ می دهد که اشعه مستقیم نور لامپ با شدت زیاد در محور دید رانندگان و عابرین قرار گیرد. بطور مثال حتماً در کودکی حس کنجکاویتان باعث شده تا به خورشید خیره شوید. لطفاً دوباره امتحان نکنید. فقط بخاطر بیاورید پس از آن چه اتفاقی برای تصویر چشمتان افتاده. ضمن آسیب دیدن چشم وسط تصویری که شما از محیطتان دریافت کرده اید لکه ای سبز رنگ هویدا می شود یا نور چراغ مطالعه ای که با شدت زیاد از فاصله کم مستقیم بصورت متهم می تابانند. همه اینها مثالهای ساده ای است که اگر کمی به اطرافمان دقیق شویم نمونه های بیشتری را می توانیم پیدا کنیم.
خیرگی از مسائلی است که در طراحی روشنایی به خصوص روشنایی معابر باید از وقوع آن جلوگیری کرد. در خیرگی به جهت اینکه پس زمینه عابر بسیار پر نور است سبب کم شدن دید یا ناپدید شدن عابر از دید راننده شده خطر تصادفات را بالا می برد. به عکس های این هفته توجه کنید.

اما برای کنترل و از بین بردن آن چه باید کرد؟
-1 با افزایش ارتفاع نصب پایه نور زیاد را از محور دید رانندگان و عابرین خارج نمود.
-2 با استفاده از چراغهایی که شدت نور حداکثر آن ها در زوایای بزرگ نسبت به محور عمود چراغ که معمولاًدر محور دید رانندگان اتفاق نمی افتد خیرگی را کاهش داد.
اما اجازه بدهید رفته رفته وارد مباحث علمی تر نیز بشویم. در اینجا لازم است شدت نور تعریف شود.
شدت نور را با I نشان می دهند. که با کاندیلا اندازه گیری می شود . یک کاندیلا هم 60 برابر کوچکتر از شدت نور ساطع شده از یک سانتیمتر مربع سطح جسم سیاه در درجه حرارت 2045 کلوین در جهت عمود بر سطح است. یعنی یک تشعشع کننده سیاه در دمای 2045 کلوین دارای درخشندگی 33 کاندیلا بر متر مربع است.
I=dφ /dw
بد نیست رفته رفته به حقوقمان در زمینه آلودگی نوری نیز آشنا شویم و ببینیم آیا قانونی در کشورمان در مورد آلودگی نوری وجود دارد یا نه؟
خیرگی به قدری مهم است که مرکز تحقیات نیرو(متن) و شورای عالی معماری و شهرسازی استاندارد و قوانینی برای نصب تیرهای چراغ برق در نظر گرفته اند.
به گوشه ایی از آن توجه فرمایئد:
به جهت وجود دید کافی به منظور رویت اشیایی که بر روی سطح مسیر قرار دارند و برای رانندگانی که با سرعت مطمئنه و مجاز در خیابانها تردد می کنند سیستم روشنایی باید به نحوی طراحی شود که تمایز لازم برای دیدن اشیائ روی سطح زمین ایجاد گردد. در حقیقت وظیفه سیستم روشنایی علاوه بر تامین نور کافی در قسمتهای مختلف راه حداکثر نمودن تطابق میان اشیاء و زمینه آنها )سطح زمین) است.

جالب است در اینجا یک نمونه فاحش خیرگی را به شما معرفی کنم تااگر مسیرتان در شب به آنجا خورد ببینید مردم ما تا چه حد به اطرافشان بی اعتنا هستند.
میدان نوبنیاد به سمت شمال از خیابان اقدسیه (که بیمارستان چمران درآن واقع است) کارخانه صاایران پرژکتوری بسیار قوی را به سمت جنوب کار گذاشته که ظاهرا برای روشن ساختن دیواره مشرف به پیاده روی شرقی آن مکان است. اما رانندگانی که این خیابان را به سمت شمال می آیند در 200 متری آن محل هیچ عابری قابل رویت برایشان نیست. اما کدام مان چرایی آن را جویا می شویم.آیا وزارت نیرو یا راهنمایی و رانندگی نباید در این امر مسئول و پاسخگو باشند؟

لازم به ذکر است خیرگی تنها از اثرات آلودگی نوری بر انسان نیست بلکه در مبحث اثرات آلودگی نوری بر حیوانات نیز دیده می شود که در آینده نزدیک به آن پرداخته می شود.

منابع:
آقای امیر شعبانپور
مهندسی روشنایی / دکتر حسن کلهر
آیین نامه طراحی هندسی معابر شهری1372
IES LIGHTING HANDBOOK, application volume